(ĐTCK) Câu lạc bộ Nhà báo chứng khoán Việt Nam vừa công bố 10 sự kiện chứng khoán nổi bật năm 2012.

10 sự kiện này được các thành viên chủ chốt của Câu lạc bộ tổ chức bình chọn một cách độc lập, công khai, đồng thời có tham khảo ý kiến của cơ quan quản lý TTCK trước khi công bố. ĐTCK xin giới thiệu những nét chính của 10 sự kiện được bình chọn.

 1. TTCK hứng chịu nhiều cú sốc  

Ngày 21/08/2012: thị trường phản ứng tiêu cực với sự kiện ông Nguyễn Đức Kiên, nguyên Phó chủ tịch Hội đồng sáng lập Ngân hàng ACB bị bắt. Chỉ số giá chứng khoán hai sàn giảm liền 6 phiên với mức (-11,8%) trên sàn HOSE và (-15,4%) trên sàn HNX. Trong 2 tháng sau đó, thị trường lại “chao đảo” khi một loạt các thành viên HĐQT và ban lãnh đạo của ACB bị bắt. Liên quan đến sự kiện ông Đặng Văn Thành, Chủ tịch Sacombank từ chức, thị trường cũng một phen điêu đứng.

 2. Phê duyệt Đề án Tái cấu trúc TTCK và ban hành nhiều văn bản hướng dẫn

Ngày 6/12/2012, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 1826/QĐ-TTg phê duyệt đề án tái cấu trúc TTCK và doanh nghiệp bảo hiểm, trong đó trọng tâm là tái cấu trúc các tổ chức kinh doanh chứng khoán và các sở GDCK và Trung tâm Lưu ký.

Để hỗ trợ việc triển khai đề án này, một loạt các nghị định, thông tư mới được ban hành như: Nghị định 58/2012 hướng dẫn một số điều của Luật Chứng khoán, Thông tư 52/2012 hướng dẫn về công bố thông tin trên TTCK, Thông tư 121/2012 hướng dẫn về quản trị công ty áp dụng cho các công ty đại chúng, Thông tư số 130 hướng dẫn việc mua lại cổ phiếu, bán cổ phiếu quỹ và một số trường hợp phát hành thêm cổ phiếu của công ty đại chúng, Thông tư 210/2012/TT-BTC thay thế QĐ 27 về hướng dẫn tổ chức và hoạt động của CTCK...

Với một khung pháp lý khá đầy đủ được ban hành cùng lúc, năm 2012 được đánh giá là năm thành công nhất trong xây dựng và ban hành các văn bản pháp quy trong lĩnh vực chứng khoán. Điều này càng có ý nghĩa hơn khi mà công cuộc tái cấu trúc toàn bộ TTCK Việt Nam đang vào giai đoạn quan trọng.

 3. Thành công với huy động vốn qua phát hành trái phiếu

Năm 2012 tiếp tục là năm không thành công trong huy động vốn qua phát hành cổ phiếu và cổ phần hóa, nhưng lại khá thành công qua kênh phát hành trái phiếu.

Tổng giá trị huy động vốn trong năm 2012 ước đạt 152.600 tỷ đồng, tăng 54%, trong đó cổ phiếu và cổ phần hóa là 18.000 tỷ đồng, giảm 10% so với năm 2011, trong khi tính tới giữa tháng 12/2012, tổng giá trị trái phiếu chính phủ qua hình thức đấu thầu trên HNX đã đạt 156.544 tỷ đồng (bằng 1,9 lần so với cả năm 2011), vượt chỉ tiêu kế hoạch huy động điều chỉnh năm 2012 là 135.000 tỷ đồng. Lãi suất trúng thầu giảm so với năm 2011 và thấp hơn lãi suất huy động trên thị trường tiền tệ khoảng 1% - 2%.

Trong bối cảnh các nguồn huy động vốn ngân sách khó khăn, việc thành công vượt kế hoạch của huy động vốn trái phiếu chính phủ được coi là một điểm sáng trong công tác huy động vốn cho ngân sách 2012.

 4. Nhiều cải tiến trong cơ chế giao dịch

Trong năm 2012, nhiều cải tiến được áp dụng trong cơ chế giao dịch và thanh toán. Từ 26/3/2012, Sở GDCK Hà Nội áp dụng cách tính giá tham chiếu mới cho cổ phiếu trên thị trường niêm yết, cho phép giao dịch lô lẻ (chứng khoán có khối lượng từ 1 đến 99 cổ phiếu) trên hệ thống giao dịch chứng khoán niêm yết của HNX thông qua hình thức thỏa thuận.

Sau 3 tháng thử nghiệm, từ ngày 6/6/2012 việc kéo dài thời gian giao dịch sang buổi chiều tại 2 Sở chính thức được áp dụng.

Từ 2/7, lệnh thị trường (MP), một công cụ được xem là làm tăng hiệu quả đặt lệnh cho nhà đầu tư và tăng thanh khoản thị trường, chính thức áp dụng tại HOSE.

Bên cạnh đó, một cải tiến được xem là mạnh mẽ nhất trong cơ chế giao dịch của năm 2012 là rút thời gian thanh toán (T+). Theo đó, từ ngày 4/9, quy trình thanh toán chứng khoán được rút ngắn từ 15 h chiều ngày T+3 xuống 9 h sáng ngày T+3, giúp nhà đầu tư đã được bán chứng khoán vào ngày T+3, thay vì T+4 như 12 năm trước đó.

 5. Lần đầu tiên hành vi bán khống bị xử phạt

Sau rất nhiều nghi ngờ và đồn đoán, hành vi bán khống trên TTCK Việt Nam đã chính thức bị xử phạt. Cuối tháng 10 vừa qua, theo kết luận của UBCK, 2 nhân viên của CTCK TP. HCM (HSC) là ông Nguyễn Viết Xuân và bà Phạm Thị Sương đã cho khách hàng mượn chứng khoán trên tài khoản của khách hàng khác để bán. Cả 2 đều bị phạt mỗi người 85 triệu đồng, riêng ông Nguyễn Viết Xuân bị rút chứng chỉ hành nghề.

Liên quan đến HSC, UBCK cũng xử phạt Công ty 105 triệu đồng do những sai phạm căn cứ Điều 62 và 71 Luật Chứng khoán.

Ngoài trường hợp phạt 2 nhân viên HSC, UBCK cũng đã xử phạt CTCK Đại Nam 150 triệu đồng vì cho khách hàng vay chứng khoán để bán. Trong năm 2012, UBCK đã ban hành hơn 180 quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với các tổ chức và cá nhân, với tổng số tiền phạt gần 11 tỷ đồng.

 

6. Xây dựng các chỉ số cơ sở cho các sản phẩm mới trong tương lai

 Chỉ số VN30 được công bố vào ngày 3/2 và chính thức triển khai ngày 6/2. Chỉ số HNX30 được công bố ngày 5/7 và bắt đầu triển khai từ ngày 9/7. Đây là bước đi đầu tiên trong lộ trình xây dựng và chuẩn hóa các chỉ số cơ sở, tạo điều kiện triển khai các sản phẩm mới trong tương lai.  

 7. Nhiều CTCK tồn tại vì còn cái “tên”

Từ đầu năm đến nay, UBCK đã đưa 11 CTCK và 3 công ty quản lý quỹ vào diện kiểm soát đặc biệt và 3 CTCK vào diện kiểm soát. Trong đó, UBCK đã triển khai các biện pháp mạnh trong việc tái cơ cấu như rút nghiệp vụ môi giới chứng khoán của 4 CTCK (CTCK Hà Nội, Trường Sơn, SME, Đông Dương). Việc rút nghiệp vụ môi giới trên thực tế là rút giấy phép hoạt động, chỉ còn tồn tại pháp nhân để xử lý các khoản nợ. Rút nghiệp vụ tự doanh của 2 công ty (CTCK Hà Thành, Việt Tín). Rút nghiệp vụ bảo lãnh phát hành của 1 công ty  là CTCK Thương mại và công nghiệp Việt Nam. Đình chỉ hoạt động 3 CTCK (CTCK Trường Sơn, Hà Nội, Cao Su). Thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán của 4 CTCK (Đông Dương, Cao Su, Tràng An, SME).

 8. Doanh nghiệp niêm yết biến mất bởi sáp nhập, giải thể

Năm 2012 số công ty niêm yết mới tăng khoảng 25 công ty, ít hơn so với năm 2011 là 52 công ty. Trong khi đó, có 21 công ty bị hủy niêm yết. Đặc biệt là có những doanh nghiệp niêm yết từng “nổi đám” một thời như HBB và CSG bị biến mất trên thị trường.

Ngày 7/8 Ngân hàng Nhà nước ra quyết định chấp thuận việc sáp nhập Ngân hàng TMCP Nhà Hà Nội (HBB) vào Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội (SHB). Cùng với đó, HNX thông báo hủy niêm yết mã cổ phiếu HBB từ ngày 17/8.

Ngày 28/6, ĐHCĐ bất thường của CTCP Cáp sài Gòn (CSG) đã thông qua nghị quyết về việc giải thể công ty và chia tiền cổ đông. Đây là trường hợp doanh nghiệp niêm yết đầu tiên tuyên bố giải thể, trả lại tiền cho cổ đông.

 9. Lần đầu tiên Tín phiếu kho bạc vào sàn chứng khoán

Sau hơn 17 năm phát hành sơ cấp, từ ngày 24/8/2012 lần đầu tiên Tín phiếu kho bạc phát hành theo phương thức đầu thầu qua Ngân hàng Nhà nước sẽ được đăng ký, lưu ký tại Trung tâm Lưu ký (VSD) và niêm yết giao dịch trên thị trường trái phiếu chuyên biệt tại HNX. Đưa tín phiếu kho bạc vào giao dịch trên thị trường thứ cấp cùng với trái phiếu sẽ tập trung thông tin giao dịch trái phiếu chính phủ về một đầu mối, từ đó việc xây dựng bức tranh tổng thể về diễn biến tình hình thị trường và khiến thị trường trái phiếu trở nên chuyên nghiệp hơn.

 10. Việt Nam đã có 3 quỹ mở  

Ngày 5/12, Đại hội nhà đầu tư của Quỹ VFMVFA đã biểu quyết thông qua việc chuyển đổi mô hình sang quỹ mở. Dự kiến, chứng chỉ quỹ mở VFMVFA sẽ giao dịch tại TTCK trong năm 2013.

Ngày 12 và 14/12, UBCK cũng cấp giấy chứng nhận chào bán chứng chỉ quỹ đầu tư chứng khoán ra công chúng cho 2 quỹ mở đầu tiên là Quỹ đầu tư bảo thịnh Vinawealth (ngày 12/12) và Quỹ đầu tư trái phiếu MB Capital Việt Nam (ngày 14/12). Cả hai quỹ này đều có vốn huy động tối thiểu là 50 tỷ đồng và cùng được giám sát bởi Ngân hàng HSBC Việt Nam.

Như vậy, Việt Nam hiện đã có 3 quỹ mở.

Năm 2012 cận kề với thời hạn kết thúc hoạt động của nhiều quỹ đầu tư dạng đóng, thị trường đã chứng kiến những tín hiệu tích cực cho tương lai của quỹ mở. Bên cạnh việc hầu hết các quỹ chọn cách gia hạn thì có nhiều quỹ chuyển đổi mô hình sang quỹ mở hoặc đóng quỹ.

Số liệu tới ngày 15/12 cho biết, vốn nước ngoài vào thuần là 300 triệu USD – dòng vốn tăng mạnh vào 2 tháng cuối năm (cao hơn mức 240 triệu USD của năm 2011). Nếu tính cả vốn vào thị trường chưa niêm yết, số liệu ước đạt 1,5 tỷ USD, tăng 10% so với năm 2011.